نقش حجاب و حیا بر سلامت جامعه در گفتگو با استاد حوزه و دانشگاه

گلبرگ تبریز. طاهره اشرفیان. موضوع حیا و پوشش زنان‌، به عنوان یک مسئله فرهنگی، اجتماعی و مذهبی از دیرباز محل بحث و بررسی در اغلب فرهنگ‌ها و ادیان بوده و تاثیرات عمیقی بر سلامت جامعه گذاشته است. در جامعه‌ای که ارزش‌های فرهنگی و مذهبی نقش کلیدی درشکل‌دهی به هویت و رفتارهای فردی وجمعی ایفا می‌کنند، حیا و پوشش زنان نه تنها نمایانگر اعتقادات شخصی آنها، بلکه به‌عنوان نمادی از هویت ملی و مذهبی نیز محسوب می‌شود. بررسی ابعاد مختلف حیا و پوشش زنان و آن بر سلامت جامعه می‌تواند به درک بهتری از چالشها و فرصتهای موجود کمک کند. در این خصوص گفتگویی با حجت‌الاسلام سعید امامی، استاد حوزه و دانشگاه  انجام داده‌ایم  که در زیر می خوانید.

گلبرگ تبریز _ چگونه می توانید مفهوم حیا را از دیدگاه دینی و فرهنگی توضیح  دهید و چرا این مفهوم برای زنان اهمیت دارد؟

انسان از شان بالایی برخوردار است. چرا‌‌‌که اشرف مخلوقات است. بنابراین  از اینکه  در سطح پایین و هم ردیف امور دنیوی و پست قرار گیرد و این امور را به‌ عنوان  معرف شخصیت خود قرار دهد، خجالت می‌کشد. مفهوم حیا از اینجاست که پدید می آید. هیچ موجودی به‌ اندازه انسان از اینکه بدنش دیده شود، دچار شرم نمی  شود و حیا را در او نمی‌ بینیم. چرا که شان او در همین حد است. لذا وقتی حیا را اینگونه تفسیر می کنیم دیگر بحث، بحث طرف مقابل نیست. بلکه کسی هم اگر نبیند، انسان باید شان خود را حفظ کند. وقتی کسی نماز می‌خواند باحجاب نماز می‌خواند، حتی اگر کسی در خانه نباشد. چرا ؟ چون حیا مسئله اش مربوط به خود آدم است‌ و چنین مفهومی دارد.

اما دلیل اینکه چرا موضوع حیا در زنان اهمیت پیدا می‌کتد باید بگویم که از لحاظ روان شناسی مردان از طریق چشم تحریک می‌ شوند‌ و زنان هم زیباییها و جذابیت هایی دارند که اگر رعایت نکنند هم خودشان آسیب می‌بینند و هم جامعه به فساد کشیده می‌شود. لذا موضوع حیا در زنان بیشتر اهمیت پیدا می‌کند. ضمن آنکه حیا به زن لطافت روحی می‌دهد واین لطافت در تربیت فرزندان تاثیر گذار است. از یک بعد دیگر زن تجلی جمال الهی است وخاصیت جمال مستور بودن آن است و نباید ارزان در معرض دید باشد. چرا که هرچیز ارزانی بی ارزش است. همچنین زنی که در شرایط عادی با همسرش ازدواج می‌کند زیبایی‌هایی که بعدا در معرض دید او قرار می‌دهد ،باعث می‌شود که بیشتر برای همسرش جذابیت داشته باشد تا اینکه عکس این وضعیت اتفاق بیفتد و موجب شکنندگی مرد شود.

گلبرگ تبریز_ دین اسلام چه تاکیدی بر حیا و پوشش زنان دارد و این تاکیدات چگونه می تواند به سلامت جامعه کمک کند؟

طبیعتا در دین اسلام تاکیداتی بر پوشش و حیا شده است.. می‌ گویند” از کوزه همان برون تراود که در اوست”. اگر کسی باطن پاکی داشته باشد روی ظاهرش هم تاثیر می‌گذارد و ظاهرش هم خوب می‌ شود. اما اگر کسی ظاهرش خوب باشد دلیل نمی شود که باطنش هم خوب باشد. کسی ظاهرش خوب باشد معنیش این نیست که حتما حیای کافی دارد. نه ممکن است این حجابش آگاهانه نباشد و حتی به خاطر اهداف دیگری هم باشد.اما کسی که باطنش خوب باشد در ظاهرش هم نمود پیدا می‌کند و درست این است که هم ظاهر انسان خوب باشد هم باطنش. چون معنا ندارد که بگوییم باطن پاک باشد و ظاهر مهم نیست.

بنابراین دین اسلام در تاکید بر حیا و پوشش موضع روشنی دارد. وقتی که کسی حجاب داشته باشد و حیا پیشه کند طبیعتا آن افکار هرزه و انسانهایی که دنبال سو استفاده گری هستند، قدرت تجاوز را پیدا نخواهند کرد. وقتی یک مغازه قفلی داشته باشد احتمال اینکه افرادی بتوانند از آن مغازه چیزی بردارند و دزدی کنند خیلی کم می شود.

در قران برای هدف حجاب فرموده است: «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ…» یعنی به خوبی شناخته شوند و مورد آزار و اذیت قرار نگیرند خیلی روشن است که سلامت خود فرد و سلامت جامعه مد نظر قرار گرفته است. پس رعایت مسئله حجاب هم خود فرد را سالم می‌کند واز افراد سودجو مصون نگه می‌دارد و هم به دیگران به لحاظ ایجاد زمینه انحراف ضربه وارد نمی‌شود وفضای جامعه، فضای بروز شخصیت افراد می‌شود نه فضای جنسیت افراد. توصیه می‌کنم در این مورد مخاطبین مستند شنود را ببینند.

گلبرگ تبریز_ چگونه حیا و پوشش مناسب می‌تواند بر سلامت روانی زنان تاثیر بگذارد و چه ارتباطی بین این دو مفهوم و احساس امنیت در جامعه وجود دارد؟

وقتی شما یک علامت نه و در واقع آن رنگهای تیره یا رنگهایی که  جذب نمی کند را می‌بینید،  یک علامت ایست به مخاطب می‌دهد واین اقتدار زن را نشان می‌دهد که مردهای هوسران را مدیریت می‌کند. همانطور که ما مغازه مان را قفل می‌ زنیم و نمی‌گوییم که  ما مغازه مان را باز می‌گذاریم دزد نباید بیاید. در مورد زنان هم  پوشش و حیا موجب آرامش است .چون مورد نگاه و آزار و اذیت افراد مزاحم قرار نمی گیرد و در جامعه به صورت طبیعی و با شخصیتش دیده می شود نه با جنسیتش

گلبر‌گ تبریز_ قوانین و مقررات جاری در زمینه پوشش زنان چگونه بر سلامت جامعه و وضعیت زنان تاثیر می‌ گذارد و آیا نیازی به بازنگری در این قوانین احساس می‌شود؟

_  قانون الزام دارد. ما نباید بگوییم حجاب اجباری . مگر می‌شود با اجبار کسی را به بهشت برد. ما سه عرصه داریم یک عرصه فکر و دلمان است که آزاد است. کسی نمی‌ تواند فکر کسی را مجبور کند که مثلا تو باید این اعتقاد را داشته باشی! این اصلا ممکن نیست. یک مساله دیگر  حریم شخصی هست که آنجا هم آزاد است. هیچ کس حق تجسس در حریم شخصی کسی را ندارد. اما سومین مورد مساله اجتماع است که همه در آن باهم ارتباط داریم. اینجاست که موضوع قانون پیش می‌آید. اینجا دیگر کسی نمی تواند بگوید من هرطور که دلم می‌ خواهد رفتار می کنم و دیگران باید رعایت کنند. در جامعه به واسطه نوع حضورمان در واقع به پاکی یا گناه کمک می‌کنیم. همانطور که در مواجهه با بیمار نمی‌گوییم او مریض است و خودش باید مراعات کند. مثلا در کنار بیمار قلبی برای مراعات حال بیمار  سیگار نمی‌کشیم. در واقع اینگونه مسائل حق الناس هستند و باید رعایت شود.

بحث تغییر قانون روال  مجلس  و نمایندگان مجلس را دارد تا وقتی چیزی قانون هست پلیس طبق قانون عمل می کند و اینطور نیست که هرکسی خودسرانه عمل کند به نظر من مشکل در قوانین نیست واگر ایرادی هم وجود داشته باشد اشکالات جزئی و قابل رفع هست. مشکل ما در نحوه اجرای قانون و نظارت بر قانون هست. به نظر من اصل مسئله حجاب قانون تغییر ناپذیر و طبق موازین اسلامی هست . اما نحوه اجرای آن مشمول مراحل امربه معروف و نهی از منکر است که اجرای آخرین مرحله آن فقط در دست حکومت اسلامی است و افراد عادی جامعه نباید در اجرای آن دخالت کنند.

گلبر‌گ تبریز_ روحانیت و سازمان های تبلیغی ترویجی تا چه حد در ترویج فرهنگ حجاب موفق بوده اند ؟

در طول تاریخ حکایت  انبیا را داریم که در زمان خودشان مشکلات زیادی داشتند و طبق آیات قران  افراد بسیار کمی به آنها ایمان آوردند. اینجا بحث نقص در انبیا و عملکردشان مطرح نبوده است. گرچه ما قصد مقایسه نداریم و نقصهایی داریم که باید ویرایش و اصلاح کنیم . اما اینکه نتیجه را معیار قرار دهیم و بگوییم که روحانیت کوتاهی های عمده ای داشته است نتیجه گیری صحیحی نیست.

گلبرگ تبریز_ آیا می توان در مقابل تاثیرات جهانی سازی بر فرهنگ پوشش زنان ایستادگی کرد؟

در این خصوص وظیفه ما، ایستادگی است. اما اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نتیجه گرایی نباید ذهن مارا به خود مشغول کند و مارا ناامید کند. ” لَیسَ لِلإِنسانِ إِلّا ما سَعىٰ “خداوند تلاش مارا می‌ بیند. وظیفه ما تلاش است و بقیه چیزها برعهده اوست. نه می‌توانیم بگوییم حتما مساله حل خواهد شد و نه می‌توانیم بگوییم حل نمی‌شود.

گلبرگ تبریز_ چشم انداز حجاب و عفاف در آینده کشور چگونه خواهد بود؟

طبق آنچه که در احادیث آخرالزمانی مطرح است. مشکلات جامعه کم نمی شود که هیچ بلکه زیاد هم می‌شود.امروزه کل دنیا به سوی انحراف و فساد و ظلم پیش می‌رود. دوری از ولی خدا چنین تبعاتی دارد. ولی در چنین وضعیتی باید تلاش کنیم و وظیفه خود را باید انجام بدهیم و ناامید نشویم وکمک کننده به کسانی باشیم که حافظ ایمان محکم خود هستند. کسانی که  زمینه ساز ظهور و یاری کننده حضرتش خواهند بود.

گلبرگ تبریز_ کارکرد گشت ارشاد در ترویج فرهنگ حجاب و عفاف را چگونه ارزیابی می کنید؟

در مورد گشت ارشاد به نظر می‌آید  اصل قضیه صحیح است ولی بعضی رفتارهایی که بعضی از عزیزان انجام می‌دهند ممکن است غیر حرفه ای باشد و از حد خودشان پارا فراتر گذاشته باشند. بالاخره آنها هم انسان هستند و ممکن است تخلفاتی داشته باشند. باید روش صحیح را یاد بگیرند. درست و حرفه ای و در حیطه اختیارات خودشان عمل کنند. ولی اصل قضیه امری حتمی و لازم هست. چون صرفا با آموزش نمی‌ توان این مسئله را حل کرد و در کنار آموزش برخورد هم باید باشد. هچنانکه در مورد مسئله ای مثل اعتیاد صرفا به آموزش اکتفا نمی کنیم و معتقدیم در کنارش باید برخورد و الزامات لازم هم وجود داشته باشد.