آذربایجان شرقی پیشرو دیپلماسی استانی خواهد بود؟

طاهر خیری. ایران فقط تهران نیست.از قرار معلوم دولت چهاردهم می خواهد ایده تمرکززدایی را با دادن اختیارات بیشتر به استانداری ها عملیاتی کند. سالهاست که امکانات کشور در پایتخت متمرکز شده است و همه تصمیمات برای اداره امور کشور در تهران گرفته می شود.دولت پزشکیان اما درصدد تغییر رویه از سیاست تمرکزگرایی به راهبرد تمرکززدایی است. برگزاری اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای عضو اکو به میزبانی مشهد را می توان آغازی بر سیاست تمرکزردایی و اجرای دیپلماسی استانی دولت چهاردهم قلمداد کرد.

پزشکیان در سفر اخیر خود به استان بوشهر درجمع فعالان اقتصادی این استان از افزایش اختیارات استان‌ها و انتقال اختیارات از مرکز به استان‌ها سخن گفت: «قرار است درمورد تفویض اختیارات به استانداران از رهبر انقلاب اجازه بگیریم. با سران قوا صحبت کرده‌ایم که هر استانی برای خود استانداری با اختیارات یک رئیس‌جمهور داشته باشد. چه کسی گفته که من از استاندار و ساکنان استان کارشناس‌تر هستم؟ هر استانی می‌تواند شخصی را به عنوان رئیس منطقه داشته باشد تا با هماهنگی تصمیم بگیرند و با قدرت کار استان را پیش ببرند.»

این گفته رویس جمهور باعث شد عده‌ای این مساله را مطرح کنند که او به دنبال فدرالیسم است.
حتی برخی ها هم با بدبینی به این تفکر،آنرا آغاز نوعی تجزیه‌طلبی دانستند. به هر حال به نظر می‌رسد این ایده برگرفته از مشکلات ایجاد شده به دلیل تمرکزگرایی در سال‌های گذشته است. بررسی مشکلات استان‌ها نشان می‌دهد تمرکززدایی بسیار می‌تواند موثر باشد.هر چند کارشناسان دادن اختیارات بیشتر به استانداری ها را نیازمند بسترسازی مناسب می دانند.

در همین زمینه بسیاری از مدیران دولت چهاردهم معتقدند که این بخشی از انتقال اختیارات از مرکز به استان‌ها و تلاش برای کاهش تمرکزگرایی در اداره کشور است. هدف هم مشخص است در مسائل استانی و غیرملی، تصمیم‌گیری در هر استان باید در همان استان انجام شود و نیازی به انتقال آن به مرکز نیست. سید عباس عراقچی، وزیر خارجه نیز تاکید کرد: «استان‌های همجوار با مرز باید تعاملات دیپلماتیک با کشور‌های همسایه داشته و با بهره‌گیری از آن زمینه توسعه ارتباطات تجاری، اقتصادی و گردشگری را فراهم کنند.این امر شکوفایی و رونق زیادی برای استان‌های مرزی و کشور خواهد داشت.

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری هم پیش‌تر در همین زمینه گفته بود از دید دولت وفاق ملی، استاندار، رئیس‌جمهور استان است. این موضوعی است که به آن اعتقاد داریم. دولت، در این دوره تا مرز‌ها و دروازه‌های استان می‌آید و از آن به بعد، جز در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و دفاعی که در دولت تصمیم‌گیری می‌شود، استان خودش تصمیم می‌گیرد.حال باید دید که این رویکرد چقدر می‌تواند در دیپلماسی استانی و همچنین در دیگر استان‌های مرزی ایران قابلیت اجرایی پیدا کند.

اگر دولت چهاردهم در انجام این ماموریت مصمم باشد و ساز و کارهای اجرای دیپلماسی استانی را تدوین و به استانداری ها ابلاغ کند،بدون شک استان آذربایجان شرقی با همه ظرفیت های صنعتی، اقتصادی و فرهنگی اش پیشران و در خط مقدم اجرای این دیپلماسی خواهد بود. به واقع سهم استانها از دیپلماسی استانی به اندازه داشته های کنونی و نیز شکوه و عظمت گذشته آن استان  قابل اندازی گیری و سنجش است.

گرچه برای اجرای موثر این ماموریت یعنی دیپلماسی استانی در تمامی شئون آن، علاوه بر استاندار و تیم مجرب او، در استانداری اذربایجان شرقی ما نیازمند مدیرانی با دانش و با قدرت چانی زنی بالا در عرصه های سیاسی،اقتصادی و فرهنگی هستیم تا بتوانند در این عرصه داشته ها و ظرفیت های حوزه تخصصی خود را به طرف مقابل بشناسانند.

تبریز با پیشینه درخشان تاریخی خود و با این همه ظرفیت های مختلف همچون مشهد، اصفهان و شیراز می تواند و قابلیت آنرا دارد که میزبان هیات های خارجی، اجلاس ها،کنفرانس ها و همایش های بین المللی در عرصه سیاسی،اقتصادی و فرهنگی باشد.این امر محقق نخواهد شد مگر با همت استاندار و مدیران توانمندی که با رویکرد دیپلماسی استانی در جهت توسعه آذربایجان شرقی در تمامی ابعاد آن گام بردارند.

موقعیت ممتاز آذربایجان شرقی در ترانزیت کالا، حمل و نقل و صادرات، در کنار ظرفیت های اقتصادی و صنعتی این استان، قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، چهار راه ارتباطی ایران با اروپا و کشورهای آسیانه میانه، داشتن ظرفیت های گردشگری فراوان و امکانات درمانی متعدد، این امیدواری می رود که استان پیشرو اجرای دیپلماسی استانی دولت چهاردهم باشد.

دیپلماسی استانی چیست؟

دیپلماسی استانی به معنای فعالیت‌های دیپلماتیک و روابط بین‌المللی است که در سطح استان‌ها یا مناطق خاص یک کشور انجام می‌شود. این نوع دیپلماسی معمولاً شامل تعاملات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی میان استان‌ها و کشورهای دیگر است.

در دیپلماسی استانی، نهادهای محلی یا شهرداری‌ها می‌توانند به عنوان نمایندگان خود عمل کنند و با نهادهای مشابه در کشورهای دیگر ارتباط برقرار کنند. این نوع دیپلماسی می‌تواند به تقویت روابط تجاری، تبادل فرهنگی، همکاری‌های علمی و فناوری و همچنین حل مسائل مشترک کمک کند.به طور کلی، دیپلماسی استانی می‌تواند به توسعه روابط بین‌المللی در سطح محلی کمک کند و نقش مهمی در سیاست خارجی کشورها ایفا کند.

به عبارت دیگر دیپلماسی استانی به معنای تقویت روابط و همکاری‌های بین‌المللی در سطح استان‌ها و مناطق مختلف کشورهاست. این نوع دیپلماسی می‌تواند به توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کمک کند. در زیر چند پیشنهاد برای اجرای موفق دیپلماسی استانی اشاره می شود.

1. توسعه روابط اقتصادی: استان‌ ها می‌توانند با ایجاد توافق‌نامه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری مشترک با استان‌های دیگر کشورها، فرصت‌های اقتصادی جدیدی را ایجاد کنند.
2. همکاری‌های فرهنگی: برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و رویدادهای فرهنگی مشترک می‌تواند به تبادل فرهنگ‌ها و افزایش شناخت متقابل کمک کند.
3. مبادلات علمی و آموزشی: ایجاد برنامه‌های تبادل دانشجو و همکاری‌های تحقیقاتی بین دانشگاه‌ها و مراکز علمی استان‌ها می‌تواند به ارتقاء سطح علمی کمک کند.
4. مدیریت بحران: استان‌ها می‌توانند در زمینه مدیریت بحران (مانند بلایای طبیعی) با یکدیگر همکاری کنند تا تجربیات و منابع خود را به اشتراک بگذارند.
5. حفاظت از محیط زیست: همکاری در پروژه‌های زیست‌محیطی، مانند حفاظت از منابع آبی یا جنگل‌ها، می‌تواند به حفظ محیط زیست کمک کند.
6. تقویت زیرساخت‌ها: همکاری در زمینه توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و فناوری اطلاعات می‌تواند به رشد اقتصادی استان‌ها کمک کند.
7. گسترش شبکه‌های ارتباطی: استفاده از فناوری اطلاعات برای برقراری ارتباطات مؤثرتر بین استان‌ها و تسهیل تبادل اطلاعات.
8. تشکیل اتحادیه‌های منطقه‌ای: ایجاد اتحادیه‌هایی که شامل چندین استان باشد تا بتوانند در مسائل مشترک مانند امنیت، اقتصاد و فرهنگ همکاری کنند.

با اجرای این پیشنهادات، دیپلماسی استانی می‌تواند نقش مهمی در تقویت روابط بین کشورها و توسعه یاید.

واقعیت این است که روابط با کشورهای همسایه برای هر کشوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این روابط می‌توانند تأثیرات عمیقی بر امنیت، اقتصاد و فرهنگ آن کشور داشته باشند. در زیر به برخی از جنبه‌های روابط با کشورهای همسایه اشاره می‌شود:

1. روابط اقتصادی: تجارت و سرمایه‌گذاری بین کشورهای همسایه می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند. توافقات تجاری، ایجاد مناطق آزاد تجاری و همکاری‌های اقتصادی می‌تواند به افزایش صادرات و واردات منجر شود.
2. امنیت: همکاری‌های امنیتی و نظامی با کشورهای همسایه برای مقابله با تهدیدات مشترک، مانند تروریسم یا قاچاق مواد مخدر، بسیار مهم است. این همکاری‌ها می‌تواند شامل تبادل اطلاعات و برگزاری مانورهای مشترک باشد.
3. فرهنگ و جامعه: روابط فرهنگی می‌تواند شامل تبادل دانشجو، برنامه‌های هنری و فرهنگی، و همکاری در زمینه‌های آموزشی باشد. این نوع روابط به تقویت تفاهم متقابل کمک می‌کند.
4. محیط زیست: کشورهای همسایه ممکن است در زمینه مسائل زیست ‌محیطی مانند مدیریت منابع آب یا حفاظت از محیط زیست همکاری کنند.
5. دیپلماسی: مذاکرات دیپلماتیک برای حل اختلافات مرزی یا سیاسی بین کشورها ضروری است. دیپلماسی مؤثر می‌تواند به کاهش تنش‌ها و ایجاد ثبات در منطقه کمک کند.
6. توسعه زیرساخت‌ها: پروژه‌های مشترک در زمینه حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات می‌تواند به تسهیل تجارت و ارتباطات بین کشورها کمک کند.

هر یک از این جنبه‌ها نیازمند توجه دقیق و برنامه‌ریزی است تا بتواند منافع متقابل را تأمین کند و به توسعه پایدار منطقه‌ای منجر شود.

دیپلماسی به عنوان ابزار اصلی سیاست خارجی کشورها، انواع مختلفی دارد که هر کدام در شرایط و زمینه‌های خاصی به کار می‌روند. در زیر به برخی از انواع دیپلماسی اشاره می‌کنم:

1. دیپلماسی سنتی: این نوع دیپلماسی شامل مذاکرات رسمی بین دولت‌ها و نمایندگان آنها است. معمولاً از طریق سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها انجام می‌شود.
2. دیپلماسی عمومی: هدف این نوع دیپلماسی تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشورهای دیگر است. از ابزارهایی مانند رسانه‌ها، فرهنگ، آموزش و تبادل دانشجویی استفاده می‌شود.
3. دیپلماسی اقتصادی: تمرکز بر تقویت روابط اقتصادی بین کشورها دارد و شامل مذاکرات تجاری، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و همکاری‌های اقتصادی است.
4. دیپلماسی فرهنگی: استفاده از فرهنگ به عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباطات مثبت بین کشورها، شامل تبادل هنری، نمایشگاه‌ها و برنامه‌های فرهنگی است.
5. دیپلماسی نظامی: شامل همکاری‌های نظامی، مانورهای مشترک و فروش تسلیحات است که برای تقویت روابط امنیتی بین کشورها استفاده می‌شود.
6. دیپلماسی چندجانبه: این نوع دیپلماسی در سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد یا اتحادیه اروپا انجام می‌شود و شامل مذاکرات چندجانبه برای حل مسائل جهانی است.
7. دیپلماسی دیجیتال: استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک، شامل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های دولتی است.
8. دیپلماسی محیط زیستی: تمرکز بر مسائل زیست‌محیطی جهانی مانند تغییرات اقلیمی، حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی دارد.
9. دیپلماسی ورزشی: استفاده از رویدادهای ورزشی برای تقویت روابط بین‌المللی و ایجاد پل‌هایی میان ملت‌ها.

هر یک از این انواع دیپلماسی بسته به شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد تا منافع ملی یک کشور را تأمین کند یا به حل بحران‌های بین‌المللی کمک کند.