از روان سازی ترافیک تا زیبایی بصری

سرویس شهری گلبرگ تبریز.طاهر خیری.عجله و شتاب با زندگی شهری عجین شده است.مردم برای رسیدن به سرکار و انجام امور زندگی شان ناچارند سفر درون شهری متعدد داشته باشند.این تردد اما به آسانی نبوده و همراه با چالش ترافیک و شلوغی خیابانها است.

احداث پل های بزرگ یکی از راهکارهای تسهیل در رفت و آمد شهروندان و کاهش بار ترافیکی شهر است.اما آیا می توان در همه نقاط شهر تبریز به خصوص محدوده مرکزی و بازار  که جز مراکز مهم تجاری و اداری است پل احداث کرد.به نظر می رسد تحلیل هزینه و فایده قبل از احداث پلها و امکان سنجی آن یکی از مولفه های اساسی در موضوع ترافیک شهری مطرح است.

قطعا نمی توان در این مناطق پلهای بزرگ بتی ساخت.زیرا به بافت تاریخی و هویت فرهنگی شهر خدشه وارد می کند و آثار و ابنیه های به جا مانده از گذشته تخریب می شوند. از طرف دیگر احداث این پل ها نباید به قیمت از بین رفتن محیط زیست و فضای سبز شهری باشد که به آسانی قابل جبران نخواهد بود و تبعات سنگینی برای شهر و شهروندان دارد.

کلانشهر حدود دو میلیون نفری تبریز با ۱۰ منطقه شهرداری اداره می شود. اکنون حدود ۲۰ تقاطع غیرهمسطح روگذر در تبریز وجود دارد که احداث آنها در دو دهه اخیر در کاهش ترافیک خیابان های این شهر بسیار موثر بوده است.تقاطع های غیرهمسطح فروزنده ، فلاحی، رسالت ، ولایت، رحمتی، قراملک و دو پل روگذر میدان فهمیده ، همان 8 تقاطع غیر همسطحی است که در مدت 28 ماه مدیریت هوشیار افتتاح شده اند و علاوه بر این پل ها ۳ پل حیدرآباد اتوبان پاسداران، حیدری و خلعت پوشان نیز در نوبت بهره‌برداری قرار دارند.

تقاطع غیرهمسطح شهدای قراملک

از پروژه های فرامنطقه ای شهرداری است و مشخصات فنی این پل که در بلوار کارگر  به طول ۵۳۰ متر و در دو باند به عرض ۲۱ احداث و برای آسفالت ریزی روی این پل از سه هزار تن آسفالت استفاده شد. برای تکمیل تقاطع غیرهمسطح شهدای قراملک ۲۲ تابلوی ترافیکی و ۴۷ پایه چراغ روشنایی نصب شد. با احداث این پل روگذر که دارای معماری منحصر بفرد در بلوار کارگر است، شاهد تحول بزرگ ترافیکی و روان سازی ترافیک در محدوده غرب تبریز خواهیم بود.

پروژه تقاطع غیر همسطح شهید فلاحی( ارتش)

به طول ۵۵۰ متر، به طول عرشه ۱۹۰ متر و عرض ۱۶ متر در هفت دهانه و با ۸۰ شمع توسط شهرداری منطقه سه و سازمان عمران احداث و بدون تشریفات به بهربرداری رسید. جالب اینکه روزشمار این پروژه ترافیکی مهم مقابل دیدگان شهروندان نصب شده بود.

تقاطع غیرهمسطح شهید فروزنده

این پروژه به طول ۵۲۶ متر و عرض باندهای رفت و برگشت آن جمعاً در ۱۶ متر با اعتبار اولیه ۴۸۰ میلیارد ریال توسط شهرداری منطقه ۵ تبریز اجرا شد و همانطور که پیش بینی میشد با اتمام آن شاهد کاهش ترافیک منطقه گردیده است.

تقاطع غیرهمسطح شهید فهمیده

با بهره برداری از دو پل روگذر میدان شهید فهمیده، دسترسی از شهرک باغمیشه به پاسداران و پاسداران به کوی ولی عصر تسهیل شد. روگذرهای شمالی و جنوبی میدان شهید فهمیده با برآورد هزینه حدود ۲۵۰ میلیارد تومان راه دسترسی شهروندان از شهرک‌های باغمیشه و ولیعصر به اتوبان پاسداران را تسهیل کرده و از میزان ترافیک میدان شهید فهمیده کاسته است.

پل روگذر جنوبی میدان شهید فهمیده به طول ۳۵۰ متر دارای سه پایه میانی و دو کوله به عرض ۶.۲۰ متر در دو لاین خروجی از کوی ولیعصر به سمت اتوبان پاسداران است. پل روگذر شمالی میدان شهید فهمیده نیز به طول ۳۷۵ متر و عرض ۶.۲۰ دارای چهار پایه میانی و دو کوله خروجی از سمت باغمیشه به سمت اتوبان پاسداران و میدان آذربایجان طراحی شده است.

تقاطع غیرهمسطح رسالت- دیزل آباد

تقاطع غیرهمسطح رسالت-دیزل آباد یکی از پروژه های مهم ترافیکی شهرداری منطقه ۵ تبریز است.مسیر رسالت – دیزل آباد یکی از مسیرهای پر تردد و ترانزیتی است و به واسطه تداخل گره ترافیکی شهری و ترانزیت، حوادث رانندگی در این مسیر اتفاق می افتد که با احداث این پروژه مشکلات ترافیکی این محدوده به طرز قابل توجهی کاهش یافته است.

پروژه تقاطع غیرهمسطح رسالت در تقاطع جاده سنتو – رسالت به طول ۴۲۰ متر و عرض ۱۲ متر و مساحت پنج هزار متر مربع در حال ساخت است.مسیر رسالت – دیزل آباد یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی است و به واسطه تداخل گره ترافیکی شهری و ترانزیت، حوادث رانندگی در این مسیر اتفاق می‌افتد.این پروژه همزمان با عید مبعث با ۶۰ میلیارد تومان هزینه به بهره‌برداری رسید.

تقاطع غیرهمسطح دوکمال به استاندارد

اتوبان ولایت در کل هشت کیلومتر طول دارد که فاز اول اتوبان از نصر به پاسداران و پل نصر افتتاح شد.
پل دو کمال مساحت زیر پل هفت هزار متر مربع با کاربری تجاری است.علاوه بر کارکرد ترافیکی، در مواقع بحرانی نیز اتوبان ولایت نقش پدافند غیر عامل را ایفا خواهد کرد.

یعقوب هوشیار در بازدید از پروژه‌های کلان عمرانی شهر اذعان کرد با بهره برداری از این تقاطع‌های غیر همسطح، شاهد کاهش ترافیک شهری و تسهیل تردد شهروندان خواهیم بود.وی با اشاره به نصب تابلو روزشمار در محل پروژه‌های جدید عمران شهری گفت طبق وعده‌ای که به شهروندان داده‌ایم، طرح‌های عمرانی در موقع مقرر افتتاح و بدون تشریفات به بهره‌برداری می‌رسند.

وی تقاطع غیر همسطح قراملک را یکی از پروژه‌های ترافیکی مهم معرفی کرد و افزود: تقاطع غیر همسطح قراملک یکی از پروژه‌های ترافیکی شهر است که با تکمیل این پروژه شاهد تسهیل تردد شهروندان در غرب تبریز و روان‌سازی ترافیک در این مسیر خواهیم بود.

شهردار تبریز خاطرنشان کرد: پروژه تقاطع غیر همسطح قراملک با اعتبار اولیه ۲۰۰ میلیارد تومان و به طول ۷۲۰ متر و عرض ۲۱.۲ متر در راستای روان‌سازی ترافیک جاده سنتو میدان کارگر و با کارفرمایی شهرداری منطقه دو و اجرای شرکت خانه‌سازی پیش‌ساخته آذربایجان احداث شد.

هوشیار همچنین در بازدید از تقاطع غیر همسطح معلم افزود: این پروژه با اعتبار اولیه ۲۰۰ میلیارد تومان و به طول ۸۰۰ متر و عرض ۱۶ متر با کارفرمایی شهرداری منطقه ۵ و اجرای شرکت خانه‌سازی پیش‌ساخته آذربایجان احداث شد. هدف از اجرای این پروژه کاهش ترافیک خیابان نظام پزشکی به طرف چایکنار است. این پل به صورت دو بانده بوده و به دلیل استفاده از تکنولوژی سگمنتال و دهانه‌های طولانی‌تر، دارای معماری خاص و دوام بیشتر است.

معاون فنی و عمرانی شهردار منطقه دو تبریز در مصاحبه با گلبرگ تبریز ساخت پلها را برای شهر ضروری می داند و در مورد ترافیک کنونی تبریز می گوید: شلوغی خیابانها و ترافیک موجود در سطح شهر تبریز در درجه اول به تمکین نکردن شهروندان به قوانین رانندگی و پایبند نشدن مردم به این قوانین است مثل پارک دوبله و توقف نابجا.البته در کنار این باید به دیگر عوامل دخیل در ترافیک نیز توجه کرد. مثل خارج کردن ادارات و صنایع به خارج شهر،ساخت پارکینگ های مکانیزه و طبقاتی، گسترش طرح زوج و فرد و یا توزیع متوازن امکانات شهری.

مهندس محمد زارع با تاکید به اینکه احداث پلها در مناطقی ازشهر پروسه معین و منظمی را طی می کند، می گوید: روال احداث پل به این صورت است که منطقه پیشنهاد خود را مطابق دستورالعملها مطرح می کند و این پیشنهاد در شورای ترافیک بررسی و پس از آن در شورای همتا به تایید می رسد.البته طرح اولیه به مشاور داده می شود و او پس از مطالعه و کشیدن نقشه و محاسبات نظر خود را اعلام می دارد.

وی اشکال فنی در ساخت پلها و نقص در طراحی را انکار نمی کند و می افزاید: ما به مشاوران از بابت طراحی پل اعتماد می کنیم اما در ساخت پلها تصمیم با خرد جمعی است. چون مشاور نظر می دهد اما تصمیم گیر نهایی نیست.تمام جوانب در احداث این پلها رعایت می شود.

معاون فنی شهردار منطقه دو ادامه می دهد: ما متخصصان خوبی در زمینه طراحی پل داریم.پل های معلم و قراملک حاصل استفاده از تخصص و تجربه این مشاوران است.در ساخت پلهای موجود از ایده های مشاوران و طراحان تهران و دیگر شهرها بهره می بریم.

مهندس زارع، زیبایی بصری را هم در طراحی و ساخت پلها لازم می داند و می گوید:زمانی باید به زیبایی بصری پلها توجه کنیم که زیرساخت های لازم داشته باشند. اولویت هزینه در زیرساخت هاست بعد از اتمام زیرساخت های پل باید به فکر زیباسازی باشیم.

وی با بیان اینکه در حق شهر تبریز در زمینه احداث زیرساخت های شهری اجحاف شده است، می گوید: ما از لحاظ تامین آب مشکل داریم و مشکل کم آبی در طرح های عمرانی شهری نمود پیدا کرده است.حتی در کاشت چمن.

در همین حال معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه 10 در گفتگو با گلبرگ تبریز با بیان اینکه احداث پلها بر اساس نیاز سنجی و انجام مطالعات و با طراحی صورت می گیرد، می گوید: در طول سه سالی که هوشیار شهردار تبریز شده شاهد تحول در احداث پل های بزرگ در مناطق مختلف شهر هستیم که همگی در راستای گره گشایی از ترافیک بوده تا شاهد روان شدن تردد ماشین ها باشیم.

مهندس حسن یوسف زاده، انتقاد به تکراری و شبیه بودن پلها را قبول می کند و می افزاید: ما مشاوران خوبی در طراحی داریم که در مقایسه با شهرهایی مل زنجان و همدان از لحاظ زیبایی بصری پل های خوبی هستند.البته در ورودی این شهرها پل های چند سطحی زده شده که تمام جوانب رعایت شده است.این را هم بگویم که دانش و تفکر برخی از مشاوران به روز نیست آنها باید از ظرفیت دانشگاه ها و جوانان متخصص پارک های علم و فناوری استفاده کنند.

وی بر لزوم داشتن آینده نگری در احداث پلها اشاره می کند و یادآور می شود: مشاوران طرح های شبدری خوبی را ارائه می دهند اما در اجرا عملیاتی نمی شوند یا ناقص ساخته می شوند.همین پل نصر در اتوبان پاسداران که یک لوپش ناقص است.

یوسف زاده تاکید می کند: زیبایی بصری و گره گشایی هریک به صورت متوازن باید در نظر گرفته شوند.باید از نظر متخصصان عمران، شهرسازی و معماری  استفاده کرد.باید تحلیل هزینه فایده کرد که احداث پلها برای شهر چه ارزش افزوده ای ایجاد می کند

معاون عمرانی شهرداری منطقه 10 با بیان اینکه اگر تحول می خواهیم باید از ظرفیت پارک های علم و فناوری و دانشگاه استفاده کنیم، تصریح می کند: با نیاز سنجی، آینده نگری، استفاده از مشاوران مجرب و الگوبرداری از پل های ساخته شده مطابق با استانداردهای روز دنیا در شهرهای دیگر است که می توانیم پل های خوبی در تبریز بسازیم.

وی ادامه می دهد: برخی از پلها در تبریز متاسفانه بدون مطالعه و آینده نگری احداث شده اند و اکنون تاثیری در ترافیک ندارند.شهروندان قطعا نمره منفی به این قبیل زیرگذرها و پلها که تهی از زیبایی بصری هستند می دهند.

وی با اشاره به اینکه پلها حدود 50 سال عمر می توانند داشته باشند اما نگهداری آنها است و هزینه بر است، می گوید: خوشبختانه شهرداری به این امر توجه کرده و به موقع برای بازسازی و مرمت این پلها اقدام کرده است.هرچند ما تیم متخصص نگهداری برای این پلها نداریم و ما در این زمینه ضعف داریم و تا زمانی که اعتراضی از سوی شهروندان نمی شود کسی به سراغ ترمیم این پلها نمی رود.

کارشناس معماری با بیان اینکه اگر سیستم جامع مدیریت شهری به خوبی اجرا شود بسیاری از چالش های شهری حل می شود، خاطرنشان می کند: ما نباید نگاه تجاری به شهر داشته باشیم.در حال حاضر ساخت پاساژ و مجتمع تجاری در نیا منسوخ شده چون همه خرید و فروش ها آنلاین انجام می شود و شهرها به طرف هوشمندسازی می روند اما ما طی این سالها با ساخت و سازها به بافت تاریخی و هویت شهرهایمان را آسیب زده ایم.

معاون فنی شهردار منطقه 10 تبریز با اشاره به ترافیک و شلوغی محدوده بازار و 17 شهریور تبریز، اظهار می کند: تا زمانی که امکانات شهری عادلانه و متوازن توزیع نشود مشکل ترافیک حل نخواهد شد.اگر مردم نیازهای اساسی خود را در محله و منطقه خود تامین کنند دلیلی برای رفتن به بازار و یا جاهای دیگر نمی بینند.با ایجاد مراکز خدماتی،اقتصادی، درمانی و خرید در هر منطقه و ایجاد زیرساخت های رفاهی می توان ترافیک را کاهش داد.

اما آیا از منظر جامعه شناسی شهری احداث این پلها پیوست فرهنگی و اجتماعی دارند و توانسته اند زیبایی بصری و رفاه را برای شهر به ارمغان بیاورند. پرویز فقهی جامعه شناس یکی از شاخصه های توسعه شهری را پل سازی و آزاد راه سازی عنوان می کند و می گوید: باید ببینیم آیا این پلهایی که توسط شهرداری تبریز ساخته می شوند در ترافیک شهر کارساز بوده اند یا نه. متاسفانه تبریز شهر بسته است و باید اتوبان و آزاد راه های زیادی ساخته میشد.

وی ادامه می دهد: در ساخت این پلها به نظر می رسد کپی کاری شده است.بتن سبک و سیگمنتال اکنون در دنیا کارایی ندارد اما اجرا می کنیم.علم ساخت و ساز در کشور ما قدیمی و مال صد سال گذشته است.

فقهی با تاکید بر این نکته که علم وارد شهرسازی تبریز نشده است، می افزاید: برنامه ریزان و معماران شهری باید به این نکته توجه کنند که آیا باید شهر در خدمت مردم باشد یا مردم در خدمت شهر.امروزه شهر انسان محور مطرح است..

این استاد دانشگاه یاد آور می شود: در ساخت این پلها نه به پیوست فرهنگی توجه شده و نه بر انسان محوری.هیچ آینده نگری در ساخت پلها دیده نمی شود.

وی با بیان اینکه شهروندان ما با پلها احساس تنیدگی نمی کنند بلکه از یک مکان به مکان دیگر می روند، تصریح می کند: پلهای ساخته شده خشک و بی روح هستند. ارتفاع و طول مسیرها درست نیست.این پلها برای خارج از شهر مناسب اند نه داخل شهر.

دکتر فقهی با اشاره به اینکه شهرداری ارتباط علمی با دانشگاه ندارد، می گوید: شهرداری آیا در ساخت پلها فراخوان داده و از معماران نظرخواهی کرده است؟اگر اینگونه بود در پلها شاهد زیبایی بصری و پیوست فرهنگی و کیفیت می بودیم. این پلها شهر را بدقواره می کند و تجانس آنرا به هم می ریزد.

جامعه شناس تبریزی پل شهدای قراملک را مفهومی و قابل قبول می داند و بقیه پلها را در حد استاندارد شهری متصور نمی شود و می گوید: پلهای داخل شهر برای آسمان خراش ها مفید است نه ساختمان های چند طبقه.چون سرو صدا ایجاد می کنند و استرس می آفرینند.سازهای شهری ما مدرن هستند اما شهرهای ما مدرن نیست.این کلاه بر سر شهر جور در نمی آید پلها نیاز دارند مجسمه، آبشار، افشان و فضای سبز داشته باشند.

شهروندان تبریزی در گفتگو با گلبرگ تبریز نیز تاثیر احداث این پلها را در روان سازی و کاهش حجم ترافیک مثبت ارزیابی و اقدام شهرداری را در این زمینه تحسین کردند.

کیوان ساکن منطقه رشدیه تبریز و صاحب مغازه فروش پوشاک است. او احداث دو پل میدان شهید فهمیده را در کاهش ترافیک مفید می داند و اذعان می کند که الان دیگر از شلوغی قبلی و بوق زدن های ممتد ماشین ها خبری نیست و تردد روان می باشد.

خانم ایمانی یکی دیگر از شهروندان ساکن حوالی ارتش می باشد.وی در گفتگو با ما قبول می کند که تردد ماشین ها در این منطقه بعد از احداث پل روان شده است اما از ساخت و سازهای مسکونی، تجاری و خدماتی در زمین های خالی پادگان ارتش اظهار نگرانی می کند و می گوید با این وضعیت دوباره شاهد شلوغی و افزایش تردد خودروها خواهیم بود.