تضاد میان رشد و رفاه؛ روایت آذربایجان شرقی از اقتصاد دوچهره

گلبرگ تبریز. طاهره اشرفیان. آمارها از رشد اشتغال و بازگشت تولید در آذربایجان شرقی خبر می‌دهند، اما زندگی روزمره مردم روایت دیگری دارد: تورم بالا و کاهش قدرت خرید، شکافی آشکار میان شاخص‌های اقتصادی و رفاه واقعی ترسیم می‌کند—شکافی که چهره‌ای دوگانه از استان به نمایش می‌گذارد.

در آذربایجان شرقی، آمارهای رسمی از رونق اقتصادی خبر می‌دهند: کاهش نرخ بیکاری، افزایش اشتغال و بازگشت واحدهای تولیدی به چرخه فعالیت. نمودارها صعودی‌اند و شاخص‌ها بهبود را نشان می‌دهند. اما در زندگی روزمره، تصویر دیگری دیده می‌شود: تورم بالا، کاهش قدرت خرید و نگرانی از آینده معیشت. شکافی آشکار میان داده‌ها و تجربه زیسته مردم پدید آمده است؛ شکافی که تنها عددی نیست، بلکه بازتاب تضادی عمیق میان رشد اقتصادی روی کاغذ و رفاه واقعی در زندگی مردم است.

برای درک دقیق‌تر این شکاف، مقایسه شاخص‌های اقتصادی استان با استان‌های برخوردار، تصویر روشن‌تری ارائه می‌دهد.

صعود اشتغال، افول رفاه

آذربایجان شرقی با نرخ تورم ۳۰.۴ درصد و نرخ بیکاری ۶.۵ درصد، شاخص فلاکت ۳۶.۹ را تجربه می‌کند. این عدد پایین‌تر از میانگین کشوری (۳۹.۷) است، اما همچنان بالاتر از استان‌هایی است که در سطح اول رفاه اقتصادی قرار دارند:

– تهران: تورم ۲۸.۱، بیکاری ۵.۳، شاخص فلاکت ۳۳.۴
– مازندران: تورم ۲۷.۵، بیکاری ۵.۱، شاخص فلاکت ۳۲.۶
– خراسان جنوبی: تورم ۲۶.۸، بیکاری ۵.۰، شاخص فلاکت ۳۱.۸

این مقایسه نشان می‌دهد که کاهش نرخ بیکاری، بدون مهار تورم و بهبود کیفیت اشتغال، نمی‌تواند به رفاه واقعی منجر شود.منبع: مرکز آمار ایران، پاییز ۱۴۰۳

تورم واحد، تجربه‌های متفاوت

سیاست‌های کلان اقتصادی، مانند کنترل تورم، در سطح ملی تعیین می‌شوند، اما تجربه واقعی آن در استان‌ها یکسان نیست. ترکیب سبد مصرف خانوارها، هزینه‌های حمل‌ونقل، دسترسی به کالا و خدمات و زیرساخت‌های محلی باعث می‌شود برخی استان‌ها، مانند تهران یا خراسان جنوبی، تورم پایین‌تری را تجربه کنند. بنابراین، تفاوت در شاخص فلاکت بیشتر بازتاب شرایط اقتصادی و اجتماعی محلی است تا نتیجه سیاست‌گذاری مستقل.

پشت ارقام چه می‌گذرد؟

– رشد اشتغال عمدتاً در تبریز متمرکز است، در حالی که شهرستان‌های کوچک‌تر همچنان با بیکاری و رکود مواجه‌اند
– نرخ مشارکت اقتصادی زنان و جوانان پایین است و مشاغل جدید الزاماً پایدار یا پردرآمد نیستند
– نوع سرمایه‌گذاری‌ها و واحدهای احیاشده باید بررسی شود: آیا اشتغال حاصل از تولید مولد بوده یا پروژه‌های موقت؟
– جهش صادراتی استان الزاماً به اشتغال داخلی منجر نشده است؛ نسبت اشتغال مستقیم به ارزش صادرات باید شفاف شود

این عوامل نشان می‌دهند که رشد اشتغال، بدون توجه به پراکندگی جغرافیایی، کیفیت مشاغل و پیوند با تولید واقعی، نمی‌تواند به بهبود پایدار معیشت منجر شود.

فاصله رشد تا رفاه

عبور از رشد آماری به سوی رفاه ملموس، نیازمند اصلاحات ساختاری و سیاست‌های هدفمند است؛ از جمله:

– تمرکز بر کیفیت اشتغال، امنیت شغلی و دستمزد مناسب
– توزیع عادلانه سرمایه‌گذاری در سطح شهرستان‌ها
– حمایت از تولیدکنندگان محلی و تنظیم بازار کالاهای اساسی
– پایش مستمر شاخص‌های رفاه در سطح شهرستانی و انتشار عمومی داده‌ها.

آذربایجان شرقی در مسیر رشد قرار گرفته، اما تا رسیدن به رفاه واقعی و آسودگی زندگی روزمره، هنوز راهی ناهموار در پیش است؛ اقتصاد اگر نتواند سفره‌ها را آرام کند، رونقش تنها در گزارش‌ها باقی خواهد ماند…