عملیات مرمت و بازسازی دارالفنون تبریز آغاز شد/ اختصاص۱۰ میلیارد ریال اعتبار اولیه برای بازسازی دارالفنون تبریز 

گلبرگ تبریز.محمد فرج پور. اولین نقشه کاداستر تهران،و تدوین علمی نظام آمار و اطلاعات برای اجرای نخستین سرشماری نفوس کشور در دارالفنون تبریز انجام شده است.با پیگیری خانه توسعه آذربایجان و با دستور استاندار و مساعی مدیرکل امور اقتصاد و دارایی آذربایجان شرقی ،عملیات احیا،و بازسازی دارالفنون تبریز آغاز شد.

احمد حمزه زاده مدیرکل میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی در نشست کمیته گردشگری خانه توسعه آذربایجان با اعلام این مطلب گفت:ده میلیارد ریال اعتبار با مساعی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان و با دستور دکتر بهرام سرمست استاندار برای مرمت و بازسازی این اثر ارزشمند در حوزه فرهنگ و آموزش اختصاص یافته و پس از طراحی و تدوین نقشه های کارشناسی و مراحل تطبیق در حوزه فنی میراث،این امر مهم تحقق یافت و کارشناسان از هفته اول جاری عملیات بازسازی را طبق اصول فنی و مهندسی آغاز کردند.

احمد حمزه زاده افزود:طبقات پایین این اثر ملی در مالکیت اداره کل امور اقتصاد ودارایی است و طبقه فوقانی آن در تصرف بخش خصوص بازار تبریز است که در هفته های گذشته اجناس و کفش های انبار شده از این ساختمان تخلیه و برای باز سازی در اختیار میراث استان قرار گرفت. حمزه زاده گفت: با مرمت و بازگشایی این اثر ارزشمند شاهد حفظ و نگهداری اصولی از یکی از شاهکارهای تاریخ معاصر ایران در تبریز خواهیم بود.

شایان ذکر است بدنبال مطالبات عمومی و رسانه ای و انتشار وضعیت اسفبار دارالفنون تبریز در پاییز سالجاری با دستور دکترمحمد علی سبحان اللهی
نشست مهرماه کمیته تخصصی مدیریت شهری خانه توسعه آذربایجان به نحوه تملک،احیا و مرمت و بازسازی ساختمان این دارالفنون اختصاص داشت.در این نشست که کارشناسان و اساتیدی از گروه شهرسازی دانشگاه تبریز،گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی، کانون کارشناسان رسمی دادگستری،شهرداری تبریز،نظام مهندسی استان،دفتر فنی استانداری ،و تعدادی از فعالان فرهنگی و دوستداران میراث حضور داشتند .

فهیمی مدیر امور حقوقی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی با ارائه گزارش مستند اعلام کرد که ساختمان دارالفنون تبریز که کاربری آموزشی دارد در حکومت پهلوی با توافق وزرای وقت دارایی و فرهنگ به اداره کل امور اقتصاد و دارایی آذربایجان شرقی واگذار شده است.در این نشست پس از ارائه دیدگاه‌های فنی و کارشناسی از سوی مهندسان ،معماران،شهرسازان،و کارشناسان رسمی دادگستری و حقوقدانان حاضر در نشست خانه توسعه آذربایجان مقرر شد

جلسه ای با حضور کارشناسان و نمایندگان دستگاه‌های مربوطه تشکیل و نحوه تخلیه انبار های این بنای تاریخی از کفشهای دپو شده و اختصاص اعتبارات لازم پیگیری شود که با پیگیری های لازم و دلسوزانه طرح مرمت و بازسازی و بازگشایی این اثر فرهنگی بی نظیر را بزودی شاهد خواهیم بود.که عملیات بازسازی آن از ۸ دی ماه سالجاری آغاز شد.

به گفته دکتر مجید بهشتی روی دبیر کمیته مدیریت شهری خانه توسعه آذربابجان نحوه ساماندهی باغ کلانتر ،کلیسای کاتولیک عذرای تبریز و مسایل باغ تاریخی فتح آباد نیز در جلسات آتی کمیته مدیریت شهری خانه توسعه آذربابجان مورد بحث وبررسی کارشناسانه قرار می گیرد. به گفته خانم دکتر هانیه یوسفی مدرس دانشگاه و دانش آموخته دکتری برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز، دارالفنون تبریز
در اول خیابان دارایی و در جوار مجموعه بازار تاریخی تبریز واقع شده که میزبان نخستین گام‌های آموزش علوم و فنون جدید بوده است. ( سال 1293ق/ 1255 ش) همچنین، اداره دارالفنون تبریز (مدرسه مظفری) تحت نظارت افرادی عالم، فاضل، ترقی‌خواه و ملت‌پرور بوده که با دقت در انتظام مدرسه، ترتیب و پیشرفت دانش‌آموزان و نشر و بسط علوم می‌کوشیدند، بطوریکه در بخشی از مانیفست و مرام‌نامه این مدرسه خطاب به دانش آموزان چنین آمده است: “راست بگویید، راست بشنوید و راست بروید، آنچه را می‌خواهید جسورانه و خردمندانه به دست آورید، با خود جوانمردانه تعهد کنید که فریب ندهید و بکوشید که فریب نخورید.”

بدین ترتیب، فارغ‌التحصیلان این مدرسه بعدها هرکدام به مقامی رسیدند که در حل مسائل نظامی، امنیتی، آموزشی و بهداشتی تبریز و ایران خود نقشی مؤثر ایفا کردند و به گسترش علوم و فنون کمک شایانی نمودند. با وجود عمر کوتاه فعالیت مدارس دارالفنون، این جریان فرهنگی آثار و برکات زیادی داشت و با توجه به ماهیت نظامی و فناورانه‌ آموزش های مدرسه، در تربیت نسلی مؤثر واقع شد که بعدها در شکل‌گیری انقلاب مشروطه نقش‌آفرینی کردند. این مدرسه همچنین الگویی برای تأسیس مدارس مشابه در سایر شهرهای آذربایجان شد.

از دیگر دستاوردهای آن، جنبشی بود که به‌جای ایجاد حزب و روزنامه، بر دستورالعمل ساخت مدرسه برای تعلیم و تربیت مردم تأکید داشت. علاوه بر این، دارالفنون تبریز دارای چاپخانه‌ای بود که کتب درسی دانش‌آموزان در آنجا چاپ می‌شد. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های چاپ‌شده در این چاپخانه، کتاب ” وطن دیلی” نوشته “حاج میرزا حسن رشدیه” است که به زبان ترکی نگاشته شده است. همچنین، از نشریات مهم این چاپخانه، ” نشریه ورقه” نام دارد که چهار شماره از آن در مرکز گسترش آموزش رسانه موجود است.
گفتنی است که تأسیس دارالفنون‌ها یکی از اقدامات امیرکبیر برای نشر علوم جدید و اعتلای فرهنگ کشور بود که ایشان پس از مطالعه مراکز علمی دنیای جدید، طرحی برای تأسیس مدارس و دانشگاه ها در ایران فراهم آورد. امیرکبیر که در جریان جنگ با روس‌ها متوجه ضعف کشور شده بود، بر این باور بود که سربازان ایرانی باید تکنیک‌های لازم را بیاموزند و این امر مستلزم کسب دانش است.

این آموزش‌ها در دارالفنون یا پلی‌تکنیک با رشته‌های متنوعی مانند سواره و پیاده‌نظام، توپخانه، پزشکی، داروسازی، معدن‌شناسی و … تحقق می‌یافت. هرچند اطلاعات محدودی درباره فعالیت این مدرسه در تبریز موجود است، اما اگر بخواهیم تأثیرات این حرکت جالب را در دیگر شهرهای کشورمان، به‌ویژه تهران، بررسی کنیم، باید گفت که اولین نقشه کاداستر شهر تهران، که از مهم‌ترین اسناد شناخت بافت شهری و ساختار محله‌های آن دوران است، در همین مدرسه تهیه و ترسیم شد. همچنین، پی‌ریزی نظام آمار و اطلاعات توسط اساتید و دانش‌آموزان این مدرسه، گام بلندی به‌سوی پایه گذاری نخستین سرشماری دقیق و روشمند در کشورمان بود.
از این رو، تأثیرات “میراث دارالفنون” در زندگی ما تا آن حد پررنگ است که نمی‌توان مسیر تاریخ شهر و کشورمان را بدون دیدن ردپای آن بررسی کرد. شاید دارالفنون در ابتدا با هدفی نظامی ساخته شده باشد، اما راه پیشرفت شهرمان در زمینه پزشکی، مهندسی، ادبیات و دیگر رشته‌ها و همچنین وضعیت اجتماعی و سیاسی کشور را به شدت تغییر داد.

این مدارس در بررسی تحولات دوران مدرنیته ایران از پایه‌گذاران روشنگری بوده‌اند. به روایتی، پلی‌تکنیک توکیو ژاپن سه سال پس از تأسیس دارالفنون‌های ایران شکل گرفت و ما می توانیم از این رهگذر در بررسی تحولات دوران مدرنیته قسمت هایی از تاریخ ایران و کشور ژاپن را در کنارهم مقایسه کنیم، با این تفاوت که ژاپنی‌ها در تفحص و حتی تقلید از مدرنیته جدیت بیشتری نشان دادند.
با وجود این پیشینه ارزشمند، “دارالفنون تبریز” امروز نباید به یک “میراث فراموش‌شده” تبدیل شده باشد. این گنجینه تاریخی و فرهنگی، که روزگاری مهد علم و دانش آذربایجان بود،
حال هر آجر این بنا، روایتگر بخشی از هویت فرهنگی ماست، آیا می‌پذیریم که چنین گنجینه‌ای به انبار کفش تبدیل شود؟ چرا نباید دارالفنون تبریز به موزه‌ای فاخر، مرکز پژوهش تاریخ آموزش یا مرکز پژوهش فرهنگ و تمدن دیرینه در قلب شهر کهن تبریز تبدیل نشود.که انشاالله با اقدامات جدید مردان فکور شاهد بازسازی و بازگشایی این اثر ارزشمند و بی نظیر خواهیم بود.